1. Analizy GIS danych geomorfologicznych i geologicznych
Podstawą prowadzonych analiz są cyfrowe dane wysokościowe, zdigitalizowane dane geologiczne oraz inne materiały, w tym:
- cyfrowy model wysokościowy utworzony na podstawie map topograficznych w skali 1:50 000 (model DTED 2) do wstępnej analizy rzeźby terenu,
- wysokorozdzielczy model fotogrametryczny do szczegółowych analiz geomorfometrycznych,
- zrektyfikowane mapy topograficzne w skali 1:50 000, 1:25 000 i 1:10 000 do weryfikacji dokładności modelu fotogrametrycznego oraz prezentacji tła topograficznego,
- szczegółowa sieć hydrograficzna zdigitalizowana na podstawie map hydrograficznych w skali 1:50 000 do wsparcia analiz geomorfoloigcznych (analiza kierunków spływu, itp.),
- zdigitalizowana treść map geologicznych w skali 1:50 000 oraz szkiców utworów powierzchniowych w mniejszych skalach do określenia rozmieszczenia przestrzennego osadów różnych środowisk sedymentacyjnych,
- baza profili otworów wiertniczych (Bank Hydro, wiercenia z map geologicznych oraz inne wiercenia archiwalne) do rekonstrukcji topografii podłoża ostatniego lądolodu skandynawskiego,
Zebrane dane wysokościowe i geologiczne są podstawą prowadzenia analiz geoprzestrzennych zapisu geomorfologicznego i sedymentologicznego dynamiki ostatniego lądolodu skandynawskiego na badanym obszarze.
2. Badania sedymentologiczne
Prowadzone badania sedymentologiczne składają się z prac terenowych i analiz laboratoryjnych. Badania te wykonywane są w czterech stanowiskach kluczowych i ośmiu stanowiskach uzupełniających. Duże rozmiary odsłonięć kluczowych oraz występowanie w ich obrębie warstw glin lodowcowych są niezwykle istotne dla rekonstrukcji dynamiki ostatniego lądolodu skandynawskiego. Dlatego też, cały zestaw prac terenowych łącznie z poborem próbek do analiz laboratoryjnych jest wykonywany w stanowiskach kluczowych. W stanowiskach uzupełniających wykonywane są jedynie wybrane prace terenowe takie jak ogólny opis litofacjalny i pomiary elementów kierunkowych.
Prace terenowe:
- identyfikacja osadów ostatniego zlodowacenia oraz ich podłoża, szczegółowe analizy cech sedymentacyjnych erozyjnych i deformacyjnych (struktury sedymentacyjne, deformacje glacitektoniczne, deformacje synsedymentacyjne, poziomy erozyjne, itp.) oraz kontaktów pomiędzy wyróżnionymi jednostkami,
- pomiary elementów kierunkowych w osadach w skali makroskopowej (np. orientacja klastów w glinach morenowych, pomiary paleoprądów, wergencja struktur glacitektonicznych, ślady płużenia, rysy lodowcowe, itp.),
- pobór próbek do analiz laboratoryjnych.
Analizy laboratoryjne:
- analiza uziarnienia metodą sitową dla frakcji > 0,1 mm oraz laserową dla frakcji < 0,1 mm,
- analiza obtoczenia ziaren kwarcu (0,8-1,0 mm) metodą Cailleux w modyfikacji Mycielskiej-Dowgiałło i Woronko (1998),
- analiza składu petrograficznego żwirów frakcji 5-10 mm (Rzechowski 1971),
- pomiar anizotropii podatności magnetycznej (AMS) próbek glin lodowcowych - analiza ta pozwoli na określenie orientacji cząstek ilastych i mułkowych w glinach lodowcowych - magnetic fabric (Hooyer i in. 2008, Iverson i in. 2008, Shumway & Iverson 2009); uzyskane wyniki są istotne z punktu widzenia genezy glin lodowcowych oraz rekonstrukcji kierunków płynięcia lodu na obszarze badań, próbki są pobierane z warstw glin morenowych w stanowiskach kluczowych; pomiary AMS są uzupełnieniem wyników pomiarów orientacji klastów frakcji żwirowej w glinach,
- eksperymenty ring-shear (Iverson i in. 1997) próbek gliny bazalnej – badania te mają na celu określenie wartości parametrów (np. narężenie normalne, naprężenie ścinające), które były związane z deformacją osadów pod stopą aktywnego lądolodu.
3. Datowanie OSL osadów wodnolodowcowych
Do datowania OSL pobrano próbki wodnolodowcowych osadów piaszczystych z trzech odsłonięć kluczowych (Sampława, Glaznoty i Rudno). Opróbowano warstwy osadów piaszczystych podścielające lub rozdzielające poziomy glin morenowych. Datowanie wykonano w centrum metod datowania bezwzględnego Politechniki Śląskiej w Gliwicach oraz w laboratorium Uniwersytetu w Sheffield w Wielkiej Brytanii.
Podstawą prowadzonych analiz są cyfrowe dane wysokościowe, zdigitalizowane dane geologiczne oraz inne materiały, w tym:
- cyfrowy model wysokościowy utworzony na podstawie map topograficznych w skali 1:50 000 (model DTED 2) do wstępnej analizy rzeźby terenu,
- wysokorozdzielczy model fotogrametryczny do szczegółowych analiz geomorfometrycznych,
- zrektyfikowane mapy topograficzne w skali 1:50 000, 1:25 000 i 1:10 000 do weryfikacji dokładności modelu fotogrametrycznego oraz prezentacji tła topograficznego,
- szczegółowa sieć hydrograficzna zdigitalizowana na podstawie map hydrograficznych w skali 1:50 000 do wsparcia analiz geomorfoloigcznych (analiza kierunków spływu, itp.),
- zdigitalizowana treść map geologicznych w skali 1:50 000 oraz szkiców utworów powierzchniowych w mniejszych skalach do określenia rozmieszczenia przestrzennego osadów różnych środowisk sedymentacyjnych,
- baza profili otworów wiertniczych (Bank Hydro, wiercenia z map geologicznych oraz inne wiercenia archiwalne) do rekonstrukcji topografii podłoża ostatniego lądolodu skandynawskiego,
Zebrane dane wysokościowe i geologiczne są podstawą prowadzenia analiz geoprzestrzennych zapisu geomorfologicznego i sedymentologicznego dynamiki ostatniego lądolodu skandynawskiego na badanym obszarze.
2. Badania sedymentologiczne
Prowadzone badania sedymentologiczne składają się z prac terenowych i analiz laboratoryjnych. Badania te wykonywane są w czterech stanowiskach kluczowych i ośmiu stanowiskach uzupełniających. Duże rozmiary odsłonięć kluczowych oraz występowanie w ich obrębie warstw glin lodowcowych są niezwykle istotne dla rekonstrukcji dynamiki ostatniego lądolodu skandynawskiego. Dlatego też, cały zestaw prac terenowych łącznie z poborem próbek do analiz laboratoryjnych jest wykonywany w stanowiskach kluczowych. W stanowiskach uzupełniających wykonywane są jedynie wybrane prace terenowe takie jak ogólny opis litofacjalny i pomiary elementów kierunkowych.
Prace terenowe:
- identyfikacja osadów ostatniego zlodowacenia oraz ich podłoża, szczegółowe analizy cech sedymentacyjnych erozyjnych i deformacyjnych (struktury sedymentacyjne, deformacje glacitektoniczne, deformacje synsedymentacyjne, poziomy erozyjne, itp.) oraz kontaktów pomiędzy wyróżnionymi jednostkami,
- pomiary elementów kierunkowych w osadach w skali makroskopowej (np. orientacja klastów w glinach morenowych, pomiary paleoprądów, wergencja struktur glacitektonicznych, ślady płużenia, rysy lodowcowe, itp.),
- pobór próbek do analiz laboratoryjnych.
Analizy laboratoryjne:
- analiza uziarnienia metodą sitową dla frakcji > 0,1 mm oraz laserową dla frakcji < 0,1 mm,
- analiza obtoczenia ziaren kwarcu (0,8-1,0 mm) metodą Cailleux w modyfikacji Mycielskiej-Dowgiałło i Woronko (1998),
- analiza składu petrograficznego żwirów frakcji 5-10 mm (Rzechowski 1971),
- pomiar anizotropii podatności magnetycznej (AMS) próbek glin lodowcowych - analiza ta pozwoli na określenie orientacji cząstek ilastych i mułkowych w glinach lodowcowych - magnetic fabric (Hooyer i in. 2008, Iverson i in. 2008, Shumway & Iverson 2009); uzyskane wyniki są istotne z punktu widzenia genezy glin lodowcowych oraz rekonstrukcji kierunków płynięcia lodu na obszarze badań, próbki są pobierane z warstw glin morenowych w stanowiskach kluczowych; pomiary AMS są uzupełnieniem wyników pomiarów orientacji klastów frakcji żwirowej w glinach,
- eksperymenty ring-shear (Iverson i in. 1997) próbek gliny bazalnej – badania te mają na celu określenie wartości parametrów (np. narężenie normalne, naprężenie ścinające), które były związane z deformacją osadów pod stopą aktywnego lądolodu.
3. Datowanie OSL osadów wodnolodowcowych
Do datowania OSL pobrano próbki wodnolodowcowych osadów piaszczystych z trzech odsłonięć kluczowych (Sampława, Glaznoty i Rudno). Opróbowano warstwy osadów piaszczystych podścielające lub rozdzielające poziomy glin morenowych. Datowanie wykonano w centrum metod datowania bezwzględnego Politechniki Śląskiej w Gliwicach oraz w laboratorium Uniwersytetu w Sheffield w Wielkiej Brytanii.
Narodowe Centrum Nauki
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Wydział Nauk o Ziemi
Ostatnia aktualizacja: październik 2014